Trądzik pospolity to jedna z najczęściej występujących chorób skóry, która dotyka nie tylko nastolatków w okresie dojrzewania, ale również dorosłych. Choć przez wielu wciąż postrzegany jest jako błahy defekt kosmetyczny, w rzeczywistości może znacząco wpływać na samoocenę, relacje społeczne i ogólne samopoczucie psychiczne. W artykule przedstawiamy merytoryczne spojrzenie na trądzik pospolity – jego przyczyny, mechanizmy powstawania oraz możliwości leczenia i pielęgnacji skóry.
Czym jest trądzik pospolity?
Trądzik pospolity (acne vulgaris) to przewlekła choroba zapalna jednostek włosowo-łojowych. Objawia się występowaniem zaskórników, grudek, krost, torbieli ropnych oraz blizn potrądzikowych. Zmiany lokalizują się najczęściej na twarzy, plecach, klatce piersiowej i ramionach – tam, gdzie gruczoły łojowe są najbardziej aktywne.
Choroba rozwija się w wyniku nadmiernej produkcji sebum, rogowacenia ujść mieszków włosowych, kolonizacji przez bakterie Cutibacterium acnes oraz powstania stanu zapalnego. Choć trądzik pospolity kojarzy się głównie z okresem dojrzewania, coraz częściej występuje także u osób dorosłych – zwłaszcza kobiet po 25. roku życia.
Hormony, geny i styl życia – co naprawdę wpływa na trądzik?
Jednym z kluczowych czynników wywołujących trądzik pospolity są zmiany hormonalne. Androgeny (m.in. testosteron) stymulują gruczoły łojowe do wzmożonej produkcji sebum. U młodzieży naturalny wzrost poziomu tych hormonów sprzyja rozwojowi zmian skórnych. U dorosłych kobiet trądzik może nasilać się w okresie okołomiesiączkowym, po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej, w ciąży lub przy zespole policystycznych jajników (PCOS).
Równie istotną rolę odgrywa genetyka – skłonność do trądziku często występuje rodzinnie. Warto także zwrócić uwagę na styl życia: dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym, nabiał czy fast foody może nasilać objawy. Stres, brak snu, palenie papierosów i nieprawidłowa pielęgnacja skóry również mogą zaostrzać trądzik pospolity.
Pielęgnacja skóry trądzikowej – czego unikać, a co stosować?
Codzienna pielęgnacja skóry z trądzikiem wymaga szczególnej uwagi. Przede wszystkim należy unikać agresywnych kosmetyków zawierających alkohol, które mogą przesuszać i podrażniać skórę, prowadząc do paradoksalnego wzrostu wydzielania sebum. Kluczowe jest delikatne oczyszczanie skóry dwa razy dziennie przy pomocy łagodnych żeli lub pianek.
W pielęgnacji warto sięgać po produkty zawierające składniki aktywne takie jak:
-
kwas salicylowy – działa keratolitycznie, oczyszcza pory,
-
niacynamid – łagodzi stany zapalne, redukuje wydzielanie łoju,
-
retinoidy – przyspieszają odnowę naskórka, zapobiegają powstawaniu nowych zmian,
-
kwas azelainowy – ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
Należy pamiętać o regularnym stosowaniu kremów z filtrem SPF, ponieważ wiele substancji przeciwtrądzikowych zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie UV.
Leczenie dermatologiczne – kiedy warto sięgnąć po pomoc specjalisty?
Choć łagodna postać trądziku pospolitego może być skutecznie kontrolowana przy użyciu odpowiedniej pielęgnacji, w przypadku zmian umiarkowanych i ciężkich konieczna jest konsultacja z dermatologiem. Specjalista może zaproponować leczenie miejscowe lub ogólne, w zależności od nasilenia objawów.
Leczenie miejscowe obejmuje m.in. retinoidy (np. adapalen), antybiotyki (klindamycyna, erytromycyna), nadtlenek benzoilu oraz wspomniany wcześniej kwas azelainowy. W leczeniu ogólnym stosuje się antybiotyki doustne (np. tetracykliny), doustne środki hormonalne (u kobiet), a w ciężkich przypadkach izotretynoinę – silny lek z grupy retinoidów, który wpływa na wszystkie mechanizmy prowadzące do rozwoju trądziku.
Warto podkreślić, że leczenie trądziku wymaga czasu i cierpliwości – pierwsze efekty terapii pojawiają się zazwyczaj po kilku tygodniach. Bardzo istotna jest także konsekwencja i unikanie samodzielnego wyciskania zmian, co może prowadzić do blizn i przebarwień.